“We are all interested in the future, for that is where you and I are going to spend the rest of our lives.”

— Woody Allen —

Durf te twijfelen

Hoe vaak neemt u nog de tijd om te twijfelen? Om uw eigen aannames, veronderstellingen en oordelen eens fundamenteel onder de loep te nemen?

Als bestuurder of strateeg van de 21e eeuw staat u voor een aantal eigentijdse uitdagingen en vraagstukken. Hoe geven we iedereen een volwaardige plaats in de samenleving? Gaan slimme apparaten en algoritmes ons leven meer vrijheid geven of juist dicteren? Hoe geven we vorm aan de democratie van de toekomst? Kortom, hoe kunnen we in vrijheid leven, zonder elkaar kwijt te raken?

Hoe krijgt u grip op deze toekomstvraagstukken, zonder dat u zich erin verliest? Is een sceptische blik hierbij verstandig, of is het juist wijs om een vooruitgangsoptimist te zijn?

Filosofische Najaarsreeks 2023

DENKTRAINING 1 | Vooruitgangsdenken & cultuurkritiek – Moeten we optimistisch of pessimistisch zijn over onze toekomst?

DENKTRAINING 2 | Emancipatie & verandering– Hoe doorbreek je bestaande patronen?

DENKTRAINING 3 | Autonomie & technologie  – Hoe gaan we als mens om met techniek en kunstmatige intelligentie?

DENKTRAINING 4 | Democratie & participatie – Hoe kunnen we de democratie van de toekomst vormgeven?

Slotbijeenkomst – Reflectie vanuit de filosofie op uw eigen werk/leven

Na het volgen van deze trainingsreeks bent u in staat om:

• Grip te krijgen op een aantal 21e eeuwse uitdagingen en de verschillende filosofische standpunten die hierbij worden ingenomen;
• U kunt effectiever en bewuster handelen en uw keuzes beter onderbouwen vanuit verschillende filosofische perspectieven
• U kunt scherpere en betere vragen stellen en onafhankelijker oordelen;
• Vanuit de filosofie instrumenten te hanteren hoe u in uw organisatie of omgeving vastgeroeste structuren en patronen kunt doorbreken;
• Met een ruimere blik te kijken naar de wereld om u heen.

Kom even helemaal los van de dagelijkse dynamiek en verrijk uw denken onder het genot van de gastronomie van het heerlijke landgoed ISVW.

Naar aanmelden >>

“In de filosofische denktrainingen vond ik eindelijk datgene wat ik al jaren zocht, een verrijking voor mijn rol als directeur-bestuurder maar ook als mens. Juist de combinatie van weten en niet weten, mogen twijfelen, praten over de essenties van het leven in een groep onder begeleiding van een zeer boeiende verteller en denker. Een cadeautje vind ik het altijd! “

Jessica van der Bilt – Wulder
Directeur-bestuurder Stichting Netwerk

De Filosofische Najaarsreeks 2023 bestaat uit vier tweedaagse denktrainingen en een slotbijeenkomst:

Filosofische denktraining 1  – Vooruitgangsdenken & cultuurkritiek

Woensdag 13 september en donderdag 14 september 2023

Moeten we optimistisch of pessimistisch zijn over onze toekomst?

Vroeger was alles beter… zelfs de toekomst. Het sentiment in de westerse wereld werd lange tijd gedomineerd door het vooruitgangsdenken. We kunnen als mens de wereld stapje voor stapje structureel beter maken.

Was dit hoogmoed van de mens? Al snel kwamen er cultuurcritici die de mens weer met beide voeten op aarde plaatsten. Jean-Jacques Rousseau stelde dat de mens door de moderne maatschappij volledig van zichzelf vervreemd was. Andere denkers zoals Friedrich Nietzsche en Michel Houellebecq zagen in culturele vooruitgang eerder nihilisme of het bankroet van de libertijnse en neoliberale maatschappij.

Een grote uitdaging in de 21e eeuw is ontegenzeggelijk klimaatverandering. Is ook hierbij het geloof in vooruitgang verblindend door de illusie dat de moderne wetenschap voor alles een oplossing heeft? Of is ‘verbeterlijk’ optimisme, in tegenstelling tot doemdenken, juist de sleutel tot betere toekomst?

Dag 1: Woensdag 13 september 2023

• 13:00 uur – Inloop met koffie/thee, cake
• 13:30 uur – Introductie en kennismaking
• 14:30 uur – De verlichting: Vooruitgangsoptimisme & Jean-Jacques Rousseau
  
• 16:00 uur – Friedrich Nietzsche – Leven we in een nihilistisch tijdperk?
• 17:00 uur – Snack
• 18:30 uur – Michel Houellebecq: Het bankroet van de libertijnse en neoliberale westerse maatschappij
• 19:30 uur – Afsluiting dag met drie gangen diner

Dag 2: Donderdag 14 september 2023

• 9:00 uur – Inloop met koffie/thee
• 9:30 uur – Ton Lemaire: De val van Prometheus: de keerzijden van de vooruitgang
• 12:00 uur – Lunchbuffet
• 12:30 uur – Verbeterlijk optimisme: Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat.
• 14:30 uur – Einde programma

Filosofische denktraining 2 – Emancipatie & verandering

Donderdag 5 oktober en vrijdag 6 oktober 2023

Hoe doorbreek je bestaande patronen?

Diversiteit en inclusie zijn belangrijke waarden in de huidige maatschappij. Nog niet eens zo lang geleden werden mensen meedogenloos ingedeeld in klassen, rangen en standen. De bevrijdingsgolf die volgde noemen we emancipatie.

Emancipatie is het streven naar een volwaardige plaats in de samenleving vanuit een achtergestelde positie. Naast afschaffing van de slavernij en de klassenstrijd van het proletariaat, is vrouwenemancipatie een centraal strijdtoneel, waarbij onder meer de existentialistische denker Simone de Beauvoir een grote rol speelde.

In deze denktraining gaan we de verschillende vormen van emancipatie bespreken, de historische fases van emancipatie doornemen en de grenzen van emancipatie aftasten. In hoeverre zit er spanning tussen het streven naar identiteit en emancipatie? En hoe doorbreek je ook in je organisatie bestaande patronen?

Dag 1: Donderdag 5 oktober 2023

• 13:00 uur – Inloop met koffie/thee, cake
• 13:30 uur – Introductie en kennismaking
• 14:00 uur – Vrijheid en emancipatie: Bevrijden van… en vrijheid tot..
• 16:00 uur – Het existentialisme en Simone de Beauvoir: “De tweede sekse”
• 17:00 uur – Snack
• 17:30 uur – Het Marxisme: de emancipatie van het proletariaat
• 19:30 uur – Afsluiting dag met drie gangen diner

Dag 2: Vrijdag 6 oktober 2023

• 9:00 uur – Inloop met koffie/thee
  
• 9:30 uur – Judith Butler over identiteit en performativiteit: “de wereld wordt gevormd door de manier waarop we over de wereld spreken.”
• 11:00 uur – Oefening: Hoe doorbreek ik bestaande patronen?
  
• 12:00 uur – Lunchbuffet
• 12:30 uur – De kritiek van de identiteitspolitiek: Leidt emancipatie gericht op identiteiten opnieuw tot verdeeldheid en uitsluiting?
• 14:30 uur – Einde programma

Filosofische denktraining 3 – Autonomie & technologie

Donderdag 2 november en vrijdag 3 november 2023

Hoe gaan we als mens om met techniek en kunstmatige intelligentie?

Zou u als professional op een dag kunnen worden vervangen door een computer? Zou dat mogelijk zijn? Zou dat wenselijk zijn?

Slimme techniek en kunstmatige intelligentie is niet meer weg te denken in de maatschappij. Algoritmes bepalen voor een belangrijk deel ons leven en maken vele keuzes voor ons als mens. Dit werpt de vraag op of het ons meer vrijheid oplevert, of dat deze ontwikkeling ons juist steeds minder vrij en autonoom maakt?  In hoeverre zijn wij afhankelijk van technologie?

Verliezen we als mens teveel terrein of denken we dan te defensief? Want is het gebruik van technische hulpmiddelen immers niet zo oud als de mens zelf? De vraag is echter, in hoeverre menselijk handelen en menselijke interactie vervangbaar is door technologie. Technologie zal een steeds dominantere rol spelen in de samenleving, maar ten koste van wat?

Dag 1: Donderdag 2 november 2023

• 13:00 uur – Inloop met koffie/thee
  
• 13:30 uur – Introductie en kennismaking
• 14:30 uur – Technologie & autonomie: Op welke manier beïnvloedt technologie de manier hoe wij naar de wereld kijken en naar onszelf? O.a. met Peter-Paul Verbeek
  
• 17:00 uur – Snack
• 17:30 uur – Een historische blik op mens en de machine: van René Decartes tot Alan Turing
• 19:30 uur – Afsluiting dag met drie gangen diner

Dag 2: Vrijdag 3 november 2023

• 9:00 uur – Inloop met koffie/thee
  
• 9:30 uur – Søren Kierkegaard over ‘de angst voor vrijheid’ – Maakt technologie ons vrij of zijn wij op vlucht voor de vrijheid?
• 12:00 uur – Lunchbuffet
• 12:30 uur – Denken over de toekomst van de mens en de machine aan de hand van filmfragmenten.
• 14:30 uur – Einde programma

Filosofische denktraining 4  – Democratie & participatie

Donderdag 23 november en vrijdag 24 november 2023

Hoe kunnen we de democratie van de toekomst vormgeven?

David van Reybrouck schreef in “Tegen verkiezingen” (2014) dat er iets vreemds aan de hand is met de democratie. ‘Iedereen lijkt ernaar te verlangen, maar niemand gelooft er nog in.’ Is de democratie inderdaad ziek en moet er een grondige vernieuwing gaan plaatsvinden?

Eerst kijken we maar eens naar een aantal elementaire denkers over democratie en hun ideeën. Waarom waren Plato en Socrates kritisch over democratie? Welke spanning constateerde Alex de Tocqueville in zijn beschouwing van de Amerikaanse democratie tussen vrijheid en gelijkheid?

En we richten ons op de toekomst. Moeten we de opkomst van het populisme zien als een bedreiging voor de democratie en haar instituties? Of behoort het laatste woord toe aan de kiezer en heeft wat de meerderheid wil voorrang op het kapitaal, de religie, de minderheden en zelfs op het recht? Kortom, ligt het primaat van democratie bij het individu of bij de gemeenschap?

Dag 1: Donderdag 23 november 2023

• 13:00 uur – Inloop met koffie/thee, cake
• 13:30 uur – Introductie en kennismaking
• 14:00 uur – Elementaire denkers over democratie: o.a. Plato & Aristoteles
• 15:30 uur – Alex de Tocqueville: De spanning tussen vrijheid en gelijkheid
• 17:00 uur – Snack
• 17:30 uur – Democratie en verkiezingen: Aggregatieve democratie versus deliberatieve democratie
• 19:30 uur – Afsluiting dag met drie gangen diner

Dag 2: Vrijdag 24 november 2023

• 9:00 uur – Inloop met koffie/thee, cake
• 9:30 uur – Opkomst van het populisme: Is de liberale democratie in gevaar?
• 11:00 uur – Mark Elchardus over identiteit, gemeenschap en democratie.
• 12:00 uur – Lunchbuffet
• 12:30 uur – Vrijheid en gelijkheid: ligt het primaat van democratie bij het individu of bij de gemeenschap?
• 14:30 uur – Einde programma

Slotbijeenkomst

Woensdag 13 december 2023 | Reflectie vanuit de filosofie op de toekomst van uzelf en van de maatschappij

Docenten

Wij werken met gerenommeerde wetenschappers van diverse universiteiten, waaronder de Vrije Universiteit Amsterdam, Tilburg University en de Radboud Universiteit Nijmegen. Samen met diverse praktijkprofessionals bieden zij een interessante mix van wetenschap en praktijkervaring.

Als hoofddocent aan deze trainingsreeks zijn verbonden onder anderen:

Cor van Montfort

Cor van Montfort is lid van de Onderwijsraad en als senioronderzoeker verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Tevens is hij als research fellow verbonden aan Tilburg University. Hij heeft ruime ervaring in het wetenschappelijk onderwijs en in het geven van trainingen en masterclasses voor bestuurders en toezichthouders in het semipublieke domein (o.a. voor Tias School for business and society, Nyenrode en het Zijlstra-instituut van de VU).

Bas Hendrikx

Bas Hendrikx heeft ruime ervaring met het doceren van  wetenschapsfilosofische thema’s.  Hij is onderzoeker, wetenschapper en projectontwikkelaar innovatie aan de Radboud Universiteit. Hij doet onderzoek naar de diffusie van sociale innovaties, o.a. in het veld van duurzame energie, grassroots ruimtelijke ordening, en Slow Food en heeft ruime ervaring met wetenschappelijk onderwijs binnen het veld van de Ruimtelijke Wetenschappen.

Sabine Winters

 

Sabine Winters werkt als freelance filosoof op het snijvlak van wetenschap, kunst en technologie. Als professional in de wereld van de filosofie is ze praktisch georiënteerd en geïnteresseerd in het proces van idee-ontwikkeling en het ‘hoe en waarom’ achter een theorie of proces. Sabine geeft onder andere film en filosofie colleges in Utrecht, Wageningen en Arnhem. Naast haar freelance bestaan, is Sabine de oprichter van het interdisciplinaire filosofie-platform Future Based, waar zij samen met een team werkt aan verschillende projecten. Met Future Based organiseert zij discussies, lezingen en publiceert zij podcasts en artikelen.

Jeroen Flipse

Jeroen Flipse is filosoof, trainer en initiatiefnemer van OVERDENKWERK. Als filosoof is hij bewapend met de gedachten van een breed scala aan filosofen, waaronder Socrates, Plato, Aristoteles, Epicures, Hume, Kant, Nietzsche, Wittgenstein, Sartre en Frankfurt. Hij heeft bijdrages geleverd aan het ISVW (Internationaal Instituut voor de Wijsbegeerte), de BlomBerg Society  en het NCD (Nederlandse vereniging van Commissarissen en Directeuren).

Rob Janssens

Rob Janssens studeerde politieke en sociale filosofie. Deze achtergrond helpt hem om concrete vraagstukken van publieke organisaties op een andere manier te bekijken. De communicatieve theorie van Jürgen Habermas en de machts- en disciplineringstheorie van Michel Foucault zijn daarbij belangrijke inspiratiebronnen. De kracht van Rob Janssens is dat hij goed de verbinding weet aan te brengen tussen de concrete werkelijkheid en abstracte beschouwingen daarover.

Een uitgebreide beschrijving van de trainers vindt u hier.

“Heel boeiend gebracht! Ik heb alles opgezogen. Ga er nog lang van nagenieten/herkauwen.

Ik ben zo geïnspireerd geraakt dat ik ook mijn medewerkers laat oefenen met bijvoorbeeld deugden: er aan groeien of constateren dat het in het handelen zichtbaar is.”

Hetty Hospes – van Rijn – Directeur Vrije School de Es

FILOSOFISCHE NAJAARSREEKS 2023

• DENKTRAINING 1  – 13 september en 14 september  (Vol)
  
• DENKTRAINING 2 – 5 oktober en 6 oktober (vol)
  
• DENKTRAINING 3 – 2 november en 3 november (vol)
• DENKTRAINING 4 – 23 november en 24 november (nog 2 plaatsen)
  
• SLOTBIJEENKOMST – Woensdag 13 december 2023 (vol)
  

“Ik promoot normaal niet snel een cursus of training, maar filosofische denktraining van OVERDENKWERK heb ik als heel waardevol ervaren. Want zeg nou eerlijk; hoe vaak sta jij als bestuurder echt stil bij thema’s als macht, ethiek en legitimiteit? En heb je ruimte om open en vrij vanuit je eigen casuïstiek hierop te bespiegelen? Als je dit herkent dan is de denktraining een absolute aanrader.”

Jaap Huibers – Directeur Bestuurder Rentree

“Verrijkend, zo’n filosofische reeks, door de inhoud en de opzet van het programma. En vreugdevol, door de opdrachten en gesprekken met andere deelnemers ‘van diverse pluimage’ en met diverse (professionele) achtergronden”

Liesbeth Minnema – Opgavemanager Assetmanagement Wetterskip Fryslân