Durf te twijfelen

Hoe vaak neemt u nog de tijd om te twijfelen? Om uw eigen aannames, veronderstellingen en oordelen eens fundamenteel onder de loep te nemen?

Als bestuurder of strateeg van de 21e eeuw staat u voor een aantal eigentijdse uitdagingen en vraagstukken. Hoe geven we iedereen een volwaardige plaats in de samenleving? Gaan slimme apparaten en algoritmes ons leven meer vrijheid geven of juist dicteren? Hoe geven we vorm aan de democratie van de toekomst? Kortom, hoe kunnen we in vrijheid leven, zonder elkaar kwijt te raken?

Hoe krijgt u grip op deze toekomstvraagstukken, zonder dat u zich erin verliest? Is een sceptische blik hierbij verstandig, of is het juist wijs om een vooruitgangsoptimist te zijn?

Filosofische Najaarsreeks 2024

DENKTRAINING 1 | Vooruitgangsdenken & cultuurkritiek – Moeten we optimistisch of pessimistisch zijn over onze toekomst?

DENKTRAINING 2 | Emancipatie & verandering– Hoe doorbreek je bestaande patronen?

DENKTRAINING 3 | Autonomie & technologie  – Hoe gaan we als mens om met techniek en kunstmatige intelligentie?

DENKTRAINING 4 | Democratie & participatie – Hoe kunnen we de democratie van de toekomst vormgeven?

Slotbijeenkomst – Reflectie vanuit de filosofie op uw eigen werk/leven

Na het volgen van deze trainingsreeks bent u in staat om:

• Grip te krijgen op een aantal 21e eeuwse uitdagingen en de verschillende filosofische standpunten die hierbij worden ingenomen;
• U kunt effectiever en bewuster handelen en uw keuzes beter onderbouwen vanuit verschillende filosofische perspectieven
• U kunt scherpere en betere vragen stellen en onafhankelijker oordelen;
• Vanuit de filosofie instrumenten te hanteren hoe u in uw organisatie of omgeving vastgeroeste structuren en patronen kunt doorbreken;
• Met een ruimere blik te kijken naar de wereld om u heen.

Kom even helemaal los van de dagelijkse dynamiek en verrijk uw denken onder het genot van de gastronomie van het heerlijke landgoed ISVW.

Naar aanmelden >>

“By far de leukste opleiding die ik ooit gevolgd heb! Deze eerste kennismaking met de filosofie heeft me een dieper en vooral ook verrassend inzicht over mezelf gegeven. Dit smaakt naar meer.”

Ingrid van der Heijden – Bestuurssecretaris/Teammanager Staf Stedelink

De Filosofische Najaarsreeks 2024 bestaat uit vier tweedaagse denktrainingen en een slotbijeenkomst:

Filosofische denktraining 1  – Vooruitgangsdenken & cultuurkritiek

Woensdag 18 september en donderdag 19 september 2024

Moeten we optimistisch of pessimistisch zijn over onze toekomst?

Vroeger was alles beter… zelfs de toekomst. Het sentiment in de westerse wereld werd lange tijd gedomineerd door het vooruitgangsdenken. We kunnen als mens de wereld stapje voor stapje structureel beter maken.

Was dit hoogmoed van de mens? Al snel kwamen er cultuurcritici die de mens weer met beide voeten op aarde plaatsten. Jean-Jacques Rousseau stelde dat de mens door de moderne maatschappij volledig van zichzelf vervreemd was. Andere denkers zoals Friedrich Nietzsche zagen in culturele vooruitgang eerder nihilisme, oftewel massacultuur,  hedonisme en kleinburgerlijkheid.

Een grote uitdaging in de 21e eeuw is ontegenzeggelijk klimaatverandering. Is ook hierbij het geloof in vooruitgang verblindend door de illusie dat de moderne wetenschap voor alles een oplossing heeft? Of is ‘verbeterlijk’ optimisme, in tegenstelling tot doemdenken, juist de sleutel tot betere toekomst?

Dag 1: Woensdag 18 september 2024

• 13:00 uur – Inloop met koffie/thee, cake
• 13:30 uur – Introductie en kennismaking
• 14:30 uur – De verlichting: Vooruitgangsoptimisme
  
• 16:00 uur – Jean-Jacques Rousseau – De van zichzelf vervreemde mens
  
• 17:00 uur – Snack
• 18:30 uur – Friedrich Nietzsche – Leven we in een nihilistisch tijdperk?
  
• 19:30 uur – Afsluiting dag met drie gangen diner

Dag 2: Donderdag 19 september 2024

• 8:30 uur – Inloop met koffie/thee
• 9:00 uur – Ton Lemaire: De val van Prometheus: de keerzijden van de vooruitgang
• 12:00 uur – Lunchbuffet
• 12:30 uur – Verbeterlijk optimisme: Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat.
• 14:30 uur – Einde programma

Filosofische denktraining 2 – Emancipatie & verandering

Donderdag 10 oktober en vrijdag 11 oktober 2024

Hoe doorbreek je bestaande patronen?

Diversiteit en inclusie zijn belangrijke waarden in de huidige maatschappij. Nog niet eens zo lang geleden werden mensen meedogenloos ingedeeld in klassen, rangen en standen. De bevrijdingsgolf die volgde noemen we emancipatie.

Emancipatie is het streven naar een volwaardige plaats in de samenleving vanuit een achtergestelde positie. Naast afschaffing van de slavernij en de klassenstrijd van het proletariaat, is vrouwenemancipatie een centraal strijdtoneel, waarbij onder meer de existentialistische denker Simone de Beauvoir een grote rol speelde.

In deze denktraining gaan we de verschillende vormen van emancipatie bespreken, de historische fases van emancipatie doornemen en de grenzen van emancipatie aftasten. In hoeverre zit er spanning tussen het streven naar identiteit en emancipatie? En hoe doorbreek je ook in je organisatie bestaande patronen?

Dag 1: Donderdag 10 oktober 2024

• 13:00 uur – Inloop met koffie/thee, cake
• 13:30 uur – Introductie en kennismaking
• 14:00 uur – Vrijheid en emancipatie: Bevrijden van… en vrijheid tot..
• 16:00 uur – Het existentialisme en Simone de Beauvoir: “De tweede sekse”
• 17:00 uur – Snack
• 17:30 uur – Het Marxisme: de emancipatie van het proletariaat
• 19:30 uur – Afsluiting dag met drie gangen diner

Dag 2: Vrijdag 11 oktober 2024

• 8:30 uur – Inloop met koffie/thee
  
• 9:00 uur – Judith Butler over identiteit en performativiteit: “de wereld wordt gevormd door de manier waarop we over de wereld spreken.”
• 11:00 uur – Oefening: Hoe doorbreek ik bestaande patronen?
  
• 12:00 uur – Lunchbuffet
• 12:30 uur – De kritiek van de identiteitspolitiek: Leidt emancipatie gericht op identiteiten opnieuw tot verdeeldheid en uitsluiting?
• 14:30 uur – Einde programma

Filosofische denktraining 3 – Autonomie & technologie

Woensdag 6 november en donderdag 7 november 2024

Hoe gaan we als mens om met techniek en kunstmatige intelligentie?

Zou u als professional op een dag kunnen worden vervangen door een computer? Zou dat mogelijk zijn? Zou dat wenselijk zijn?

Slimme techniek en kunstmatige intelligentie is niet meer weg te denken in de maatschappij. Algoritmes bepalen voor een belangrijk deel ons leven en maken vele keuzes voor ons als mens. Dit werpt de vraag op of het ons meer vrijheid oplevert, of dat deze ontwikkeling ons juist steeds minder vrij en autonoom maakt?  In hoeverre zijn wij afhankelijk van technologie?

Verliezen we als mens teveel terrein of denken we dan te defensief? Want is het gebruik van technische hulpmiddelen immers niet zo oud als de mens zelf? De vraag is echter, in hoeverre menselijk handelen en menselijke interactie vervangbaar is door technologie. Technologie zal een steeds dominantere rol spelen in de samenleving, maar ten koste van wat?

Dag 1: Woensdag 6 november 2024

• 13:00 uur – Inloop met koffie/thee
  
• 13:30 uur – Introductie en kennismaking
• 14:30 uur – Technologie & autonomie: Op welke manier beïnvloedt technologie de manier hoe wij naar de wereld kijken en naar onszelf? O.a. met Peter-Paul Verbeek
  
• 17:00 uur – Snack
• 17:30 uur – Een historische blik op mens en de machine: van René Decartes tot Alan Turing
• 19:30 uur – Afsluiting dag met drie gangen diner

Dag 2: Donderdag 7 november 2024

• 8:30 uur – Inloop met koffie/thee
  
• 9:00 uur – Søren Kierkegaard over ‘de angst voor vrijheid’ – Maakt technologie ons vrij of zijn wij op vlucht voor de vrijheid?
• 12:00 uur – Lunchbuffet
• 12:30 uur – Denken over de toekomst van de mens en de machine aan de hand van filmfragmenten.
• 14:30 uur – Einde programma

Filosofische denktraining 4  – Democratie & participatie

Woensdag 11 december en donderdag 12 december 2024

Hoe kunnen we de democratie van de toekomst vormgeven?

David van Reybrouck schreef in “Tegen verkiezingen” (2014) dat er iets vreemds aan de hand is met de democratie. ‘Iedereen lijkt ernaar te verlangen, maar niemand gelooft er nog in.’ Is de democratie inderdaad ziek en moet er een grondige vernieuwing gaan plaatsvinden?

Eerst kijken we maar eens naar een aantal elementaire denkers over democratie en hun ideeën. Waarom waren Plato en Socrates kritisch over democratie? Welke spanning constateerde Alex de Tocqueville in zijn beschouwing van de Amerikaanse democratie tussen vrijheid en gelijkheid?

En we richten ons op de toekomst. Moeten we de opkomst van het populisme zien als een bedreiging voor de democratie en haar instituties? Of behoort het laatste woord toe aan de kiezer en heeft wat de meerderheid wil voorrang op het kapitaal, de religie, de minderheden en zelfs op het recht? Kortom, ligt het primaat van democratie bij het individu of bij de gemeenschap?

Dag 1: Woensdag 11 december 2024

• 13:00 uur – Inloop met koffie/thee, cake
• 13:30 uur – Introductie en kennismaking
• 14:00 uur – Elementaire denkers over democratie: o.a. Plato & Aristoteles
• 15:30 uur – Alex de Tocqueville: De spanning tussen vrijheid en gelijkheid
• 17:00 uur – Snack
• 17:30 uur – Democratie en verkiezingen: Aggregatieve democratie versus deliberatieve democratie
• 19:30 uur – Afsluiting dag met drie gangen diner

Dag 2: Donderdag 12 december 2024

• 8:30 uur – Inloop met koffie/thee, cake
• 9:00 uur – Opkomst van het populisme: Is de liberale democratie in gevaar?
• 11:00 uur – Mark Elchardus over identiteit, gemeenschap en democratie.
• 12:00 uur – Lunchbuffet
• 12:30 uur – Vrijheid en gelijkheid: ligt het primaat van democratie bij het individu of bij de gemeenschap?
• 14:30 uur – Einde programma

Slotbijeenkomst

Woensdag 22 januari 2025 | Reflectie vanuit de filosofie op de toekomst van uzelf en van de maatschappij

Docenten

Wij werken met gerenommeerde wetenschappers van diverse universiteiten, waaronder de Vrije Universiteit Amsterdam, Tilburg University en de Radboud Universiteit Nijmegen. Samen met diverse praktijkprofessionals bieden zij een interessante mix van wetenschap en praktijkervaring.

Als hoofddocent aan deze trainingsreeks zijn verbonden onder anderen:

Jeroen Flipse

Jeroen Flipse is filosoof, trainer en initiatiefnemer van OVERDENKWERK. Als filosoof is hij bewapend met de gedachten van een breed scala aan filosofen, waaronder Socrates, Plato, Aristoteles, Epicures, Hume, Kant, Nietzsche, Wittgenstein, Sartre en Frankfurt. Hij heeft bijdrages geleverd aan het ISVW (Internationaal Instituut voor de Wijsbegeerte), de BlomBerg Society  en het NCD (Nederlandse vereniging van Commissarissen en Directeuren).

Sabine Winters werkt als freelance filosoof op het snijvlak van wetenschap, kunst en technologie. Als professional in de wereld van de filosofie is ze praktisch georiënteerd en geïnteresseerd in het proces van idee-ontwikkeling en het ‘hoe en waarom’ achter een theorie of proces. Sabine geeft onder andere film en filosofie colleges in Utrecht, Wageningen en Arnhem. Naast haar freelance bestaan, is Sabine de oprichter van het interdisciplinaire filosofie-platform Future Based, waar zij samen met een team werkt aan verschillende projecten. Met Future Based organiseert zij discussies, lezingen en publiceert zij podcasts en artikelen.

FILOSOFISCHE NAJAARSREEKS 2024

DENKTRAINING 1  – Woensdag 18 september en donderdag 19 september 2024

DENKTRAINING 2 – Donderdag 10 oktober en vrijdag 11 oktober 2024

DENKTRAINING 3 – Woensdag 6 november en donderdag 7 november 2024

DENKTRAINING 4 – Woensdag 11 december en donderdag 12 december 2024

SLOTBIJEENKOMST – Woensdag 22 januari 2025

“Ik ben heel dankbaar dat ik aan deze najaarstraining mee heb mogen doen. Je leert kijken vanuit een breder historisch en/of maatschappelijk perspectief en dat is heel waardevol. Ons normen en waarden, de manier waarop we besluiten nemen hebben een lange filosofische traditie die je aan het denken zet of je denken aanscherpt. En, niet onbelangrijk, naast de inhoud is het samenzijn met een diverse groep niet alleen gezellig maar ook een verrijking!”

Bob Haze – Directeur SBO De Sluis

“Van de waan van de dag naar de zichtbare en onzichtbare aannames die we allemaal hebben. Top gedaan OVERDENKWERK! Dank aan de andere docenten en natuurlijk de prachtige dynamische groep. Het was een feestje!”

Maaike Reijlink – Manager regionale samenwerking/concernstrateeg Regio Stedendriehoek